Pierwsze ze znaczeń dotyczy średniowiecznego ogrodu znajdującego się w obrębie murów zamkowych i przez te mury lub płot otoczonego. Mogła to być również wydzielona przez ogrodzenie z rozleglejszego założenia luksusowa przestrzeń. W centralnej części znajdowała się zwykle fontanna, a rosnące tam rośliny nie miały funkcji użytkowej, tylko ozdobną.
Drugie znaczenie hortus conclusus dotyczy sfery religijnej i wywodzi się ze starotestamentowej Pieśni Salomona (4, 12): "Siostra moja, moja oblubienica jest ogrodem zamkniętym, ogrodem zamkniętym, fontanną zapieczętowaną...", z której chrześcijanie zaczerpnęli ideę Edenu. Interpretacja tego fragmentu zmieniała się przez wieki. Na początku ogród zamknięty symbolizował kościół, a fontanna chrzest, później zaś był utożsamiany z samą Matką Boską, stanowiąc symbol jej dziewictwa. Od tego czasu zaczęto ją przedstawiać w zamkniętym ogrodzie, często umieszczając tam scenę zwiastowania. Otaczały ją tam rośliny o symbolicznym znaczeniu - róże (krew męczenników), fiołki (pokora) i biała lilia, którą otrzymywała z rąk zwiastującego anioła.
Dzięki świeckim i religijnym przedstawieniom ogrodu zamkniętego możemy dziś wyróżnić jego charakterystyczne elementy, a nawet rozpoznać uprawiane tam wówczas rośliny.
Do stałych elementów hortus conclusus należały:
- fontanna
- ażurowe treliaże (konstrukcje w formie płotów lub altanki z pędów leszczyny lub wierzby, często obrośnięte różami)
- małe drzewa owocowe
- podwyższone zagony z ziołami i kwiatami
- ławy darniowe (ławy, których konstrukcja z gałęzi wierzby lub z cegieł wypełniona była ziemią, a pokryta darnią lub aromatycznymi ziołami)
W średniowiecznych ogrodach pojawiały się również pergole (tunele uformowane z drzew owocowych lub zrobione z drewna i obrośnięte pnączami), estrady (drewniane konstrukcje, po których wiły się rośliny udając odpowiednio przycięte krzewy lub drzewa), kwietne łąki, gloriety (pawilony w centrum ogrodu), viridaria (ogrody dekoracyjne lub sady).
Kwiaty, które pojawiały się na obrazach to kosaćce, róże, lilie białe, śnieżyce wiosenne, konwalie majowe, piwonie.
The Garden of Eden
Madonna and Child with Saints in the Enclosed Garden
Madonna with Donor and St Mary Magdalene
"Mary as hortus conclusus" i "Madonna and child in garden"
"Maria im Rosenhag" and "Madonna and Child on a Grass Bench 1470"
Madonna on a Crescent Moon in Hortus Conclusus
Hortus Conclusus
źródło: Penelope Hobhouse, Historia Ogrodów, 2005, Arkady
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz